«

»

lut 22 2015

Stanisław Tondos – malarz zapomniany

Stanisław Tondos urodził się w Krakowie 10 marca 1854 roku. Zmarł tamże 22 grudnia 1917 roku. Znany był jako malarz swojego rodzinnego miasta Krakowa.

W Krakowie ukończył gimnazjum i rozpoczął studia malarskie w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych w klasie profesora Władysława Łuszczkiewicza i Jana Matejki. Nauki pobierał w latach 1869- 1875.

W Narodowym Archiwum Cyfrowym znajduje się zdjęcie przedstawiające Władysława Łuszczkiewicza i jego studentów.NAC Szkola Sztuk Pieknych w Krakowie

Opis obrazu: Fotografia grupowa studentów z profesorem Władysławem Łuszczkiewiczem (z brodą, stoi oparty o sztalugę) w atelier fotograficznym. Siedzą od lewej: Stopa, Pociecha, Kazimierz Pochwalski, Maurycy Gottlieb, Krajewski. W drugim rzędzie od lewej: J. Sroczyński, Papieski, Wacław Kryciński, Stanisław Tondos, profesor Władysław Łuszczkiewicz, Jacek Malczewski, Czemeryński, Bieszczak. W środku nad nimi stoją: Tadeusz Rybkowski, Wacław Koniuszko.

Data wydarzenia: 1870 – 1875

 

Nie wszyscy, z którymi studiował Stanisław Tondos zostali sportretowani. Malarz kontynuował studia w Wiedniu i przez pewien czas w Monachium u Otto Seitza.

Od początku swojej kariery malarskiej zajął się przede wszystkim malarstwem wedutowym. Są to w większości akwarele przedstawiające miejskie pejzaże (weduty). Artysta malował również olejami i pastelami.

Malował najchętniej swój rodzinny Kraków. Nie brakuje też prac przedstawiających Warszawę, Poznań, Lwów. Wyjeżdżał również za granicę malować Wenecję, Norymbergę czy Magdeburg.

Prace malarskie Stanisława Tondosa są bezcennym źródłem wiedzy o kształcie i wyglądzie całych zespołów architektonicznych, ulic, zaułków, poszczególnych obiektów. Często są to dokumenty historyczne, bo obiektów już nie ma.

Stanisław Tondos miał pewne problemy w trakcie studiów. Jeden z profesorów Szkoły Sztuk Pięknych, Jan Stanisławski odmawiał mu wręcz talentu malarskiego. Dorobek malarza przeczy tej opinii.

Prawdą jest natomiast, że Stanisław Tondos był mistrzem w przedstawianiu architektury – nie potrafił jednak malować postaci ludzkich, zwierząt, scenek rodzajowych. Wiele jego prac jest wiec podwójnego autorstwa: Tondos malował akwarelę a drugi malarz tzw. Sztafaż.

Spotkamy wiele akwarel malowanych wspólnie z Juliuszem Kossakiem i jego synem Wojciechem.

Od roku 1875 Stanisław Tondos wystawiał swoje prace w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie. Prezentował swój dorobek w Warszawie w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych oraz w Salonie Krywulta (Aleksander Wiktor Krywult – kolekcjoner, marszand, mecenas sztuki, właściciel salonów sztuki)

Malarz jest twórcą kilku bardzo ważnych cyklów obrazów. Są to:

Teka graficzna „Klejnoty Krakowa” zawierająca 24 akwarele namalowane w 1886 roku wspólnie z Juliuszem Kossakiem.

Cykl akwarel „Kościół Mariacki w Krakowie” namalowany w 1892 roku wspólnie z Wojciechem Kossakiem

Cykl akwarel „Wawel przeszłości skarbnica, siedziba Piastów i Jagiellonów” z roku 1910 przy współpracy z Wojciechem Kossakiem

Oraz „Kraków Legiony” z lat 1915-1917 również z udziałem Wojciecha Kossaka.

Stanisław Tondos był zwolennikiem propagowania sztuki poprzez wchodzące do powszechnego użycia karty pocztowe. Nazywano go ojcem artystycznej pocztówki krakowskiej ale na pocztówkach znalazło się wiele widoków z innych miast.

Artysta został odznaczony złotymi medalami „za wysoce artystycznie odtworzenie w projektach akwarelowych miast polskich – Lwowa, Krakowa, Warszawy” na wystawach kart pocztowych w roku 1900 w Warszawie i Paryżu.

Jego prace były bardzo często reprodukowane w czasopismach i na kartach pocztowych. Wydawcą tych ostatnich była warszawska firma wydawnicza Salon Malarzy Polskich z Warszawy.

Malarz pełnił funkcję kierownika artystycznego czasopisma „Świat” ilustrowanego dwutygodnika literacko-artystycznego.

Stanisław Tondos był częstym gościem w saloniku artystycznym Dettlofów mieszczącym się w wybudowanej przez Karola Dettlofa, właściciela ziemskiego, podmiejskiej willi w podkrakowskim Czerwonym Prądniku.

Siostra Karola Dettlofa, Łucja, miłośniczka sztuk pięknych zapraszała i gromadziła w dworku artystów, uczonych, pisarzy i poetów. Bywali u niej codziennymi gośćmi Olga Boznańska, Wojciech Kossak, Lucjan Rydel, Włodzimierz Tetmajer, Jacek Malczewski i właśnie Stanisław Tondos.

Dworek został rozebrany w 1999 roku ale tradycja spotkań ma dłuższy żywot. W 1996 roku „Salon Artystyczny Dettlofów” zaprosił współczesnych gości. Tradycję młodopolską kontynuuje Klub Muzyki Współczesnej „Malwa”. Kilka razy w roku spotykają się w „Malwie” na Czerwonym Prądniku, artyści, ludzie nauki i kultury. Spotkaniom towarzyszy zawsze muzyka a także wystawy plastyczne. Po skończonym spotkaniu uczestnicy Salonu mają okazję przy filiżance kawy lub herbaty porozmawiać z zaproszonymi gośćmi.

 

 

Stanisław Tondos był bardzo niskiego wzrostu. Widać to nawet na zdjęciu załączonym powyżej w tekście.

W pracy zbiorowej „Kopiec wspomnień” wydanej przez Wydawnictwo Literackie Kraków w 1959 roku Stanisław Broniewski wspomina problemy malarza: Pisze o okolicach Wawelu: „[…] Może też tutaj spotkamy ma­leńką figurkę pana w komicznym toczku na głowie i z szkicownikiem pod pachą, wiernego archiwistę wczorajszego Krakowa w setkach uroczych akwarel – Stanisława Tondosa. Dwa smutki towarzyszyły jego pracowi­temu życiu artysty – nie umiał malować ludzkich postaci, które domalo­wywał mu temperą do gotowych akwarel Wojciech Kossak. W drugim nieszczęściu nikt mu nie mógł udzielić pomocy – był tak bardzo mały, że stawał się przedmiotem wiecznych zaczepek krakowskich pauperów”.

Wybitny malarz Jacek Malczewski sportretował kolegę artystę w sposób nie podkreślający jego niskiego wzrostu.

KONICA MINOLTA DIGITAL CAMERA

 

Zachował się na krakowskim Zwierzyńcu dom, w którym mieszkał Stanisław Tondos.

Krakow Zwierzyniec dom St.Tondosa w 2012 r.

 

Tekst na podstawie następujących źródeł:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Tondos

http://krakowexploration.blogspot.com/2012/09/krakow-zwierzyniec-sierpien-2012.html

http://www.mhk.pl/sklep/krakow-stanislawa-tondosa

http://www.agraart.pl/nowe/artists/tondos-stanislaw-polska-agra-art-aukcje-obrazy-antyki.html

http://www.klub-malwa.eu/dzialalnosc-kulturalna/salon-artystyczny-dettloffow.php

 

(Visited 3 641 times, 2 visits today)

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Możesz użyć tych znaczników i atrybutów HTMLa: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>