«

»

lis 10 2014

Ulica Łyczakowska we Lwowie – Kurier Galicyjski

lyczakowska_130_A

Ulica Łyczakowska

Już w 1479 roku wspomniana jest ta ulica jako Droga Gliniańska lub po prostu Gliniańska. W 1786 roku wprowadzono jej obecną nazwę, ulica Łyczakowska. Przy tym rozróżniano ją jako Górną i Dolną.
Nazwy te spotykamy już w 1573 roku. Górną nazywana część od początku ulicy do kościoła św. Antoniego, a Dolną – wszystkie pozostałe części. W tym czasie początek ulica miała na swych rogatkach, a kończyła się na przedmieściu Halickim. Z podziałem jednak nie wszystko jest jasne, ponieważ w 1614 roku ulica wyraźnie dzielona jest na Gliniańską i Łyczakowską. Dopiero w 1871 roku ten podział został skasowany i cała ulica nosi nazwę Łyczakowska. W 1823 roku używano też nazwy Droga na Brodyalbo ul. Brodzka. Podczas okupacji niemieckiej nazywano ją Osterstrasse (Wschodnia). W 1944 roku nazwano ją ul. Lenina.
Założenie Łyczakowa można odnieść do XV wieku. Była to centralna ulica, która wychodziła od halickiego przedmieścia. Był to szlak handlowy prowadzący na Wschód – do Kijowa i Moskwy. Pierwszą większą miejscowością na tym szlaku były Gliniany – stąd jej pierwotna nazwa. Uważano, że nazwa Łyczaków powiązana jest z nazwiskiem Lutzenhofa, który posiadał tu folwark. Ulica była składową częścią miasta i miała wielkie znaczenie. Miała swego „starszego”. Świadczy to o tym, że ulice na przedmieściach były samodzielnymi osadami.
W XVII wieku ulica rozwijała się bardzo powoli. Były tu lasy i gęstwiny szczelnie zarośnięte. Powiadają, że w 1674 roku stał tu namiot króla Jana III Sobieskiego, który kierował budownictwem obronnym. Do namiotu wdarł się wilk, który uprzednio zagryzł wartownika (F. Jaworski „Stary Lwów”). Istnieje jeszcze inne opowiadanie, w którym mowa jest o napadzie wilków na dragonów króla.
W 1659 roku Jan III Sobieski ufundował tu klasztor i szpital dla bonifratrów. Wcześniej powstał tu kościół św. Wawrzyńca, założony przez łyczakowskich rzemieślników. Na miejscu kościoła stał dąb, w dziupli którego odnaleziono obraz świętego. Ojcowie bonifratrzy mieli siedzibę przy ul. Krakowskiej we Lwowie. W 1683 roku odkupili ziemię od rodziny Czechanowskich i wybudowali tu klasztor, obejmujący kościół św. Wawrzyńca. Do klasztoru doprowadzono wodociąg. Zorganizowano tu przytułek dla żołnierzy-inwalidów. Przez pewien czas ulica nosiła nazwę św. Wawrzyńca. W 1783 roku Austriacy przebudowali klasztor na szpital wojskowy i tę funkcję pełni do dziś. Ulicę zamieszkiwali przeważnie rzemieślnicy. W XVIII-XIX wiekach ludność zajmowała sie głownie mieleniem ziarna na mąkę i krupy. Na jesieni kiszono kapustę, według własnego przepisu.
Łyczaków był znacznie oddalony od centrum miasta. Nie było tu żadnego przemysłu i dzielnica pozostawała zamkniętą enklawą. Osiedliło się tu środowisko przestępcze, a opowieści o jego działalności rozsławiły Łyczaków w całej Polsce. Powstał tu też dialekt „łyczakowski”. Mieczysław Opałek część Łyczakowa powyżej cerkwi św. Piotra i Pawła nazywał ostoją konserwatyzmu. Wielką rolę odegrali osiedlający się w dzielnicy mazurzy. Ich hasłem było „worek na kości, a cebrzyk na krew”. Komentarze są tu zbędne. Mieszkańcy Łyczakowa trudnili się też przewózką – w lecie w na wozach, a zimą – na saniach. Dlatego pierwszy tramwaj elektryczny w 1894 roku został przyjęty tu bardzo wrogo. Motorniczego obrzucono pomidorami.
Mieszkańcy Łyczakowa uchodzili za gorliwie wierzących obywateli. Kiedy starosta Mikołaj Potocki zabił na Łyczakowie szlachcica, który przypadkowo i niespodziewanie zajechał mu drogę, aby odpokutować swój grzech magnat wystawił tu postument z figurką Matki Boskiej. W 1850 roku została ona przeniesiona do specjalnie zbudowanej kaplicy. Na początku XX wieku kaplicę rozebrano, a na jej miejscu ustawiono przeszkloną w stylu neobarokowym. Została ona zburzona przez sowietów w latach 60. XX wieku.
Ulica Łyczakowska widziała w 1648 roku wojska Bogdana Chmielnickiego. 3 września 1914 roku na Rogatce Łyczakowskiej przekazano symbolicznie miasto dowódcy 42 dywizji piechoty armii rosyjskiej generałowi von Rode, a 22 kwietnia 1915 roku generał-gubernator hrabia Georgij Bobrzyński witał tu cara Mikołaja II. 22 września 1939 roku od strony Łyczakowa wkroczyła do Lwowa Armia Czerwona – na czołgu wjechał kapitan Szczurenkow, a w lipcu 1944 roku znów sowieci weszli do Lwowa od Łyczakowa.
ul_lyczakowska_AOd 1908 roku przez Górny Łyczaków biegła linia kolejowa do Winnik, Brzeżan i Podhajec, wybudowano tu nawet dworzec kolejowy. Pociąg jechał do Winnik z postojem przy sanatorium „Mariówka”.
Kościół św. Antoniego zbudowano w 1718 roku według projektu Domenico Fontany. Figura Madonny, stojąca przed wejściem do kościoła, pochodzi z XVIII wieku i jest autorstwa Fabiana Fesingera.
Na samym szczycie wzgórza Łyczakowskiego przed wojną wzniesiono kościół MB Ostrobramskiej. Kościół został zbudowany na wschodnich rubieżach miasta jako wotum za zwycięstwo w wojnie obronnej w latach 1918-1920. Inicjatorem i fundatorem świątyni był arcybiskup Bolesław Twardowski. Autorem projektu świątyni był Tadeusz Obmiński. Obok kościoła stoi 60. metrowa wieża na wzór włoski, zakończona arkadową gloriettą. 25 listopada 1944 roku został pochowany tu arcybiskup Twardowski. Po sprofanowaniu kościoła MB Ostrobramskiej przez władze sowieckie w okresie 1947/1948 zwłoki arcybiskupa przeniesiono do krypty w podziemiach katedry lwowskiej. Świątynia przez wiele lat pełniła funkcję magazynu urzędu pocztowego, a obecnie została przekazana grekokatolikom.
Naprzeciwko kościoła funkcjonuje nieduży park, założony w 1892 roku. Pośród drzew stoi w nim pomnik Bartosza Głowackiego, dłuta Juliana Markowskiego.
Przy ul. Łyczakowskiej w 1773 roku Antoni Piller otworzył drukarnię, w której w 1776 roku ukazał się pierwsza gazeta we Lwowie – wychodząca po francusku „Gazette de Leopol”. W XVIII-XIX wiekach przy Łyczakowskiej mieściły się warsztaty słynnych rzeźbiarzy Hartmana Witwera i Antoniego Schimsera. W 1830 założono tu szkołę dla głuchoniemych, która istniała na koszty dobroczyńców i składek społecznych.

Stefania Łabaziewicz
Tekst ukazał się w nr 12 (184) 28 czerwca – 15 lipca 2013

(Visited 1 758 times, 1 visits today)

1 ping

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Możesz użyć tych znaczników i atrybutów HTMLa: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>