«

»

lip 20 2019

Benedykt Polak

Rok 1241 był tragicznym dla rozbitej na dzielnice Polski oraz Europy. W bitwie pod Legnicą z wojskami mongolskimi poległ książę śląski Henryk II Pobożny co spowodowało opóźnienie odbudowy królestwa polskiego. Mongołowie, pod przywództwem Dżyngis-Chana oraz jego wnuka Batu-Chana zdobyli już Kijów i prawie całą Ruś. Uderzyli na Węgry i Bałkany, dotarli do Wiednia i morza Adriatyckiego. Europa była w trakcie wypraw krzyżowych, trwał gorący konflikt między papieżem a cesarzem Fryderykiem. Niespodziewanie w 1242 roku wojska mongolskie wycofują się na stepy nadwołżańskie. Dotarła do nich wiadomość o śmierci Ugedeja – władcy Mongołów. Batu-Chan chcąc mieć wpływ na wybór następcy wycofał swoje wojska i wrócić do swej siedziby Saraj nad Wołgą. Władcy Europy o tym nie wiedzieli i obawiali się kolejnych najazdów ordy.

W 1243 roku papieżem zostaje Sinibaldo Fieschi i przyjmuje imię Innocenty IV, który widząc zagrożenie ze strony wojsk mongolskich, postanawia wysłać poselstwo do chana mongolskiego, aby przekonać go do zakończenia łupieżczych najazdów, nawrócenia na katolicyzm oraz pozyskanie ich jako sprzymierzeńców w walce z muzułmanami w Ziemi Świętej. Dodatkowym celem ma być poznanie nieznanej potęgi militarnej jak również wierzeń, obyczajów, praw, systemu politycznego i gospodarczego.

W 1245 roku wyruszają dwie legacje (poselstwa) papieskie dominikanów i dwie franciszkanów – razem cztery poselstwa (każde z nich wyrusza inną trasą). Jedno z franciszkańskich poselstw prowadzi doświadczony dyplomata Giovanni da Piano del Carpine (Jan z Doliny Grabów), który był wśród pierwszych uczniów św. Franciszka. Jego towarzyszem, przewodnikiem i tłumaczem zostaje Benedykt Polak. Benedykt znał język łaciński i ruski, niewykluczone, że również mongolski i zarazem był franciszkaninem. Prawdopodobnie miał on styczność z wojskami mongolskimi, poznał mentalność ludów cywilizacji turańskiej. Niewykluczone, że również znał drogę i tereny prowadzące do Kijowa.

Pozostałe trzy poselstwa – pod przewodnictwem franciszkanina Wawrzyńca oraz dominikanów: Ascelina z Lombardii i czwarta pod przywództwem Andre de Longjumeau nie dotarły do stolicy mongolskiej.

16 kwietnia 1245 roku wyrusza z Lyonu Giovanni da Piano del Carpine i we Wrocławiu dołącza do niego Benedykt Polak. Przez Kraków i Łęczycę docierają do Kijowa. Na dworach książęcych na Śląsku i Mazowszu zostają wyposażeni w cenne futra, by służyły im jako łapówki dla dostojników, dając im możliwość dotarcia do chana mongolskiego.

Pod koniec stycznia 1246 roku przybyli do Kijowa, który w tym czasie był już pod panowaniem mongolskim. W ciągu kolejnego miesiąca docierają do Saraju, do obozu Batu-chana (dowódca ordy liczącej 60 tys. wojowników, która najeżdżała Bułgarię, Węgry, Ruś i Polskę) położonego nad Wołgą. Wódz Mongołów przyjmuje ich i w dalszą drogę wyposaża w glejty. Wyruszają do Karakorum, stolicy państwa mongolskiego w eskorcie mongolskich wojowników, dzięki czemu docierają do celu bezpiecznie i bez błądzenia. W trzy i pół miesiąca (106 dni) pokonali około 5 tysięcy kilometrów, zmieniając konie 5 do 7 razy dziennie. Zachowały się ich szczegółowe opisy trasy, ale z powodu zmian nazw rzek i gór oraz wyginięcia wielu napotkanych ludów trudno jest dokładnie odtworzyć tę drogę. Przyjmuje się, że jechali przez tereny dzisiejszego Kazachstanu, brzegiem Morza Kaspijskiego i jeziora Aralskiego a następnie wzdłuż Syr-darii. Minęli jezioro Bałchasz i pustynię położoną w dolinie Dżungarskiej, by pod koniec czerwca dotrzeć do rzeki Irtysz w pobliżu Ałtaju. Przez Ałtaj mongolski przeprawili się pieszo.

W dniu 22 lipca 1246 roku posłowie dotarli do letniej siedziby chana nad rzeką Ochron w pobliżu Karakorum. Nasi podróżnicy trafili na wielki kurułtaj czyli wybory wielkiego chana. Chanem wybrano Gujuka, syna Ugedeja – poprzedniego władcy. Na dworze władcy Mongołów przebywali aż cztery miesiące. Mieli okazję poznać licznie przybyłe delegacje na intronizację, byli przedstawiciele Kalifatu Bagdadzkiego, Sułtanatu Delhijskiego, Gruzji, Korei i Chin. Było od 3 do 4 tysięcy posłów z całej Azji. Ostatecznie poselstwo papieskie w formie pisemnej zostało przekazane chanowi 13 listopada 1246 roku, została im udzielona odpowiedź również w formie pisemnej (w języku mongolski, perskim, tureckim i po łacinie) i tego samego dnia wyruszają w drogę powrotną.

Do Kijowa docierają 10 czerwca i obecny tam książę Wasylko Romanowicz wydaje na ich cześć ucztę. W lipcu docierają do ziem polskich gdzie już stracono nadzieję, że jeszcze żyją. Byli witani jak bohaterowie. Franciszkańska delegacja 18 listopada 1247 dociera do Lyonu gdzie przebywa papież Innocenty IV. Przekazują mu list od Gujuk-chana oraz notatki i opisy jakie sporządzili w drodze.

Poselstwo trwało 2 lata i siedem miesięcy i nie spełniło swojego zadania. Chan nie był skłonny zaprzestać napaści oraz przyjęcia chrześcijaństwa. Natomiast zdobyta wiedza i informacje o dalekiej Azji była podstawą do nawiązania kontaktów dyplomatycznych, handlowych jak i misyjnych.

Była to pierwsza udokumentowana ekspedycja w głąb Azji – bez map, bez nawigacji przebyli około 19 tys. kilometrów.

Benedykt Polak zostawił po sobie spisaną relację z odbytej ekspedycji, która nosiła prosty tytuł: „Sprawozdanie”. Jest to pierwszy europejski traktat o kulturze i językach narodów Dalekiego Wschodu. Znajdują się tam opisy krain leżących poza granicami znanego ówcześnie świata. Znalazły się tam również nieznane wcześniej informacje o bitwie pod Legnicą.

Prawie każdy z nas zna postać Marco Polo i jego podróż do Chin. Jednak prawie nikt nie wie, że o jego wieloletnim pobycie na dworze cesarza Chin i przyjaźni z nim nie ma żadnych wzmianek w chińskich dokumentach, które zawierają z tego okresu informacje znacznie mniejszej wagi. Średniowieczne kroniki mongolskie odnotowały natomiast delegację złożoną z dwóch mnichów zachodnich.

Benedykt Polak w polskich źródłach pojawia się później tylko raz. W 1252 roku zeznawał jako świadek cudu w procesie kanonizacyjnym biskupa Stanisława ze Szczepanowa (gwardian zakonu braci mniejszych, który był u Tatarów). Data jego śmierci jak również miejsce pochówku nie są znane.

(Visited 287 times, 1 visits today)

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Możesz użyć tych znaczników i atrybutów HTMLa: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>