«

»

maj 22 2015

Ród Marszewskich

 

Początki rodu Marszewskich herbu Jastrzębiec na Mazowszu w okolicach Warszawy sięgają roku 1892 kiedy to Mieczysław Marszewski poślubił Jadwigę Skarżyńską i zakupił majątek w Pilaszkowie[1] koło Ożarowa Mazowieckiego.

 

Ojciec i syn

Mieczysław Marszewski urodził się w majątku Ostrów w Ziemi Sieradzkiej 23 listopada 1857 roku. Mimo młodego wieku brał udział w powstaniu styczniowym – jako posłaniec przewożący konno raporty między oddziałami. W cztery lata po klęsce powstania umiera jego ojciec Antoni, który był dowódcą jednego z oddziałów powstańczych. W trakcie postania po przeprowadzonej rewizji przez kozaków zmarła jego matka Maria z domu Domaniewska. W roku 1868 Mieczysław z czwórką rodzeństwa znalazł się pod opieką rady familijnej. Z uwagi na to, że w Królestwie Polskim nie było w owym czasie politechniki składa dokumenty do Instytutu Inżynierów Komunikacji w Petersburgu. W roku 1882 kończy Instytut ze złotym medalem i osiada w Warszawie. Tu pragnie realizować swoje marzenie – budowa trzeciego mostu(był już most Kierbedzia i Gdański) w Warszawie przez Wisłę.

Ze wspomnień dzieci, wnuków i współpracowników jawi się nam Mieczysław Marszewski jako człowiek niezwykle utalentowany, bardzo wszechstronny, obdarzony wrodzonym spokojem w kontaktach służbowych, posiadający umiejętność szybkiego reagowania w trudnych sytuacjach, poliglota.

ul-klonowa

Budynek Szkoły Ziemi Mazowieckiej, Klonowa 16 przed 1915 rokiem.

Daje się poznać również jako wybitny hodowca bydła rasy holenderskiej oraz działacz rolniczy, współzałożyciel i znaczący donator powstałego wskutek strajków szkolnych w 1905 roku gimnazjum polskiego pod nazwą „Szkoła Ziemi Mazowieckiej”. (W okresie 1912-1913 według konkursowego projektu Henryka Juliana Gaya pod nr. 16 wzniesiono gmach gimnazjum męskiego Towarzystwa Szkoły Mazowieckiej; uczniami i absolwentami szkoły byli m.in. Stanisław Jankowski – „Agaton”, Jan Rodowicz – „Anoda”, Tadeusz Zawadzki – „Zośka”, Andrzej Romocki – „Morro”, Kordian Tarasiewicz – przedsiębiorca właściciel firmy „Pluton”).

W roku 1894 wybudował most łyżwowy na Narwi, a w 1897 – żelazny. W roku 1901 objął stanowisko dyr. Technicznego Zakładów Górniczo-Hutniczych w Starachowicach.

Od 1903 roku zaczyna coraz intensywniej brać udział w pracach związanych z budową trzeciego mostu w Warszawie.

Do wykonania projektu mostu zaprosił architekta Stefana Szyllera oraz inż. Bronisława Plebińskiego i wspólnie nadali przyszłej przeprawie przez Wisłę cechy architektury polskiej tzw. renesansu polskiego. Z uwagi na posiadane doświadczenie oraz wiedzę i umiejętności Marszewski został kierownikiem budowy mostu. Wybór firmy realizującej przedsięwzięcie – dwie firmy ostały się w końcowym etapie, polska „Rudzki i S-ka” oraz francuska „Batignoll” – był poparty „priłożenijem” dla Generał Gubernatora Warszawy Gieorgija Skałłona aby realizatorem była firma polska.

131372Z relacji inż. Bajkiewicza o spotkaniu z oponentami budowy: „Wysłuchując przemówień co najmniej 40 mówców Marszewski siedział w 1-ym rzędzie krzeseł, miał przymknięte oczy i robił wrażenie śpiącego. Gdy przewodniczący inż. Obrębowicz udzielił mu głosu w celu złożenia wyjaśnień, wtedy już po kilku zdaniach okazał się mistrzem słowa. Zwykle małomówny, nieskory do odpowiedzi na pogawędki, w dyskusji publicznej myśli swe wypowiadał w zdaniach dobitnych, krótkich, zwięzłych, lecz jasnych, bez frazeologii i o dużej sile logicznej argumentacji. Był to umysł ścisły, konkretny, prowadzący do zamierzonego celu, a pamięć fenomenalna. Każdemu z kolei odpowiedział z pamięci i w czterogodzinnej mowie wyczerpał swe wyjaśnienia (…) Podniosły się oklaski (…)”.

Skałłon popadł w niełaski i została przysłana z Petersburga Komisja Rewizyjna z zadaniem kompromitacji Generała przez udowodnienie przyjmowania łapówek. W ówczesnej prasie pojawiły się ataki na inż. Marszewskiego, oskarżenia o malwersacje w trakcie budowy. Było to o tyle bolesne, że budowa tego mostu była dla niego celem przez kilkanaście lat, sprawą prestiżu i obowiązkiem patriotycznym (w okresie ogromnego, spowodowanego wojną rosyjsko-japońską, bezrobocia polscy inżynierowie, technicy i robotnicy otrzymali zatrudnienie – tylko w 1906 roku przy budowie pracowało 2000 ludzi). Prawie dwa lata inż. Marszewski spędził w więzieniu(bez aktu oskarżenia!), a gdy wyszedł na wolność miał zrujnowane zdrowie fizyczne i psychiczne.

Umiera dnia 29 listopada 1916 roku.

W lutym 1914 roku most zostaje oddany do użytku. Rok wcześniej przypadała 100 rocznica śmierci księcia Józefa Poniatowskiego i warszawiacy spontanicznie Trzeci Most nazwali jego imieniem, co w roku 1919 zostało oficjalnie zatwierdzone.800px-Mieczysław_Marszewski_(grób)

Z listu Antoniego Marszewskiego, syna Mieczysława do J. Bajkiewicza: „Ponieważ pod naciskiem komisji senatorskiej cenzura nie dopuszczała do publikowania w prasie zbiorowych protestów, jakie wśród różnych grup społecznych w obronie czci inż. Marszewskiego i przeciw stosowanym wobec niego represjom się pojawiały, protesty składane były na ręce żony na piśmie, bądź też w postaci grupowo lub indywidualnie wyrażanych wyrazów współczucia, szacunku i zaufania. (…) Szczególnie wzruszającym dla rodziny był moment oddania przez społeczeństwo ostatniej posługi ś.p. Mieczysławowi Marszewskiemu. Wziął w niej udział ks arcybiskup Kazimierz Ruszkiewicz, kilkunastu księży z warszawskich i okolicznych parafii. W nabożeństwie żałobnym w wypełnionym kościele Świętego Krzyża i w kondukcie pogrzebowym wzięły udział tysiące osób. Po dojściu konduktu do ul. Okopowej trumna ze zwłokami zdjęta była z karawanu i niesiona do końca na barkach robotników, współpracowników i przyjaciół”.

Mieczysław Marszewski miał cztery córki: Jadwigę, Marię, Helenę, Hannę, oraz synów Antoniego, Michała i Witolda.

Z dzieci Mieczysława Marszewskiego tylko o niektórych można znaleźć bliższe informacje.

Antoni_Marszewski_(grób)Syn Mieczysława, Antoni Marszewski (1894-l978), inżynier-rolnik, rtm rez. 12 p. ułanów podolskich, rozwinął hodowlę ojca. Na I Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 roku otrzymał 16 Wielkich Srebrnych i Wielkich Złotych Medali za najlepsze okazy z Obory Pilaszkowskiej.

Skończył gimnazjum Emiliana Konopczyńskiego w Warszawie a następnie studia w Darmstadzie i praktyki w Wiedniu. W roku 1928 Antoni ożenił się z Teresą Ciemniewską rodem z Wołynia. Podobnie jak jego ojciec, Antoni działał społecznie i pracował w organizacjach rolniczych. Należał do Zarządu Warszawskiego Związku Hodowlanego, był radcą Warszawskiej Izby Rolniczej. Był radnym Gminy Radzików, do której należał Pilaszków, przewodniczył Komitetowi Szkoły Powszechnej im Józefa Piłsudskiego w Święcicach. Przez wiele lat działał w Zarządzie Grodziskiego Związku Ziemian.

PIC_1-G-967-4 Prezentacja bydła

Prezentacja bydła na I Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu

Pilaszków był miejscem gdzie było przyjmowanych wiele wycieczek. Przyjeżdżało wielu hodowców oraz studentów z SGGW w Warszawie. Były również wycieczki zagraniczne: z Holandii, Szwajcarii jak i Towarzystwa Geograficznego. 13 czerwca 1923 roku dwór pilaszkowski i jego gospodarzy zaszczycił znamienity gość – nuncjusz apostolski w Polsce abp Francesco Marmaggi. Przybył on wraz z księdzem Franciszkiem Toporskim orionistą z pobliskiego Łaźniewa, założycielem zakładu dla sierot „Antonin” zwanym „ojcem sierot”.

W czasie II wojny światowej Antoni Marszewski był kwatermistrzem Zgrupowania Kampinos AK. We dworze znajdowało schronienie wiele osób ukrywających się przed okupantem. W czasie Powstania Warszawskiego schronienie w Pilaszkowie znalazła Irena Komorowska żona gen. Bora-Komorowskiego. Tu urodził się syn generała – Jerzy, którego Antoni został ojcem chrzestnym. Po Powstaniu liczba osób, którym udzielono pomocy w Pilaszkowie doszła do liczby sześćset(!).

W maju 1945 roku Antoni Marszewski został wypędzony ze swojej własności na zawsze. Odebrano mu majątek i zniszczono dorobek życia jego i jego Ojca. Pozwolono mu zabrać tylko tyle ile się zmieści na podstawioną bryczkę. W latach 1946-1948 nie wolno mu było mieszkać w promieniu mniejszym niż 50 km od swojej ojcowizny. W tym czasie mieszkał i pracował w Poznaniu.

Ostatecznie zamieszkał w Warszawie gdzie zmarł w 1978 roku, poświęcając ostatnie lata na porządkowaniu notatek, dokumentów, korespondencji, fotografii.

 

Córki

 

Jadwiga MARSZEWSKA-ZIEMIĘCKA

J.marszewskaUrodzona 30 czerwca 1891 roku. Była wychowanką Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie w ostatnich latach swoich studiów zetknęła się z seniorem polskich mikrobiologów – Adamem Prażmowskim. Pracę doktorską, na temat występowania azotobaktera w glebach polskich, wykonała w pracowniach uczonych tej miary, co prof. Emil Godlewski i prof. Wacław Dąbrowski. Po dalszej specjalizacji w kraju, wyjechała w 1924 do Paryża, gdzie odbyła staż naukowy. Była najbliższą współpracowniczką prof. S. Winogradskiego – twórcy mikrobiologii rolnej.

Po powrocie do kraju w 1927 roku i po habilitacji stworzyła w Puławach, w Instytucie Gospodarstwa Wiejskiego Pracownię Mikrobiologii Gleby, przekształconą następnie w Zakład. W 1945 roku zorganizowała Zakład Mikrobiologii Rolniczej na Wydziale Rolniczym UMCS w Lublinie i kierowała nim do czasu wyszkolenia nowego kierownictwa.

W latach 1956 – 61 kierowała Katedrą Mikrobiologii Ogólnej UMCS oraz prowadzonym tam studium mikrobiologicznym.

Stworzyła zespół pracowników naukowych, rozrzuconych również i poza Puławami w wielu pracowniach (Lublin, Warszawa, Poznań), nadała im kierunki badań. Piastowała wysokie godności naukowe: była członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk, członkiem Rady Naukowej IUNG, Międzynarodowych Towarzystw: Gleboznawczego i Mikrobiologicznego, członkiem Komisji Gleby w Polskim Towarzystwie Gleboznawczym, przewodniczącym Komitetu Redakcyjnego „Acta Microbiologica Polonica”, członkiem Rady Redakcyjnej „Nauki Polskiej”, Komitetu Redakcyjnego „Postępów Mikrobiologii”, członkiem Komitetu Mikrobiologicznego i przewodniczącą Sekcji Mikrobiologii Rolniczej przy tym Komitecie, członkiem Komitetu Gleboznawstwa. W 1967 została honorowym członkiem Polskiego Towarzystwa Mikrobiologów. Miała szerokie zainteresowania filozoficzne, literackie i muzyczne. W czasie studiów w Krakowie kształciła się w malarstwie u M. Niedzielskiej i F. Jasieńskiego. W r. 1960 zapoznała się bliżej w Stanach Zjednoczonych z twórczością W. Kandinskyego i rozpoczęła tworzyć sama lub z H. Kotowicz z Puław obrazy abstrakcyjne; w Lublinie zorganizowano w r. 1966 wystawę jej 40 obrazów, potem wystawianych jeszcze za granicą.

Odznaczona — Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 1938 i 1951 r.) oraz Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1962) i innymi.

Zmarła 13 marca 1968.

 

Hanna Zdzitowiecka, ur. 29 stycznia 1909 w Warszawie, zm. 25 kwietnia 1973 w Warszawie) – polska pisarka.

HZ-w-lesie

Okładka książki autorstwa Hanny Zdzitowieckiej

Wczesne dzieciństwo spędziła w rodzinnym dworku w Pilaszkowie, była najmłodszą z rodzeństwa – dzieci Mieczysława Marszewskiego.

Zamiłowania przyrodnicze i wpływ starszej siostry decydują o tym, że ukończyła studia rolnicze w Wyższej Szkole Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie w 1935 roku.

Chciała poświęcić się pracy naukowej, jak jej siostra jednak sytuacja rodzinna, a przede wszystkim wojna zaprzepaściła te plany.

Lata wojny i okupacji Hanna Zdzitowiecka wraz z mężem i synem Krzysztofem spędziła w Warszawie. Najsilniejsze piętno na niej i dziecku wywarło Powstanie Warszawskie. W tym trudnym okresie, w latach wojny i okupacji miejscem, w którym znajdowali trochę spokoju i odprężenia, była wieś – majątek Pilaszków. Tu wraz z synem, odzyskali równowagę psychiczną, obcując z naturą, o czym pisze autorka w artykule „Przyroda daje spokój”.

Nie mogąc zgłębiać tajników wiedzy przyrodniczej, staje się Hanna Zdzitowiecka jej popularyzatorką. Jej droga twórcza związana była z osobą syna, który był inspiratorem jej twórczości i pierwszym odbiorcą utworów.

Pierwsze utwory drukowała po wojnie w dziecięcych pisemkach między innymi w „Iskierkach”, „Płomyczku” i „Płomyku”. Pisała także słuchowiska radiowe. Współpracowała w radio z Hanną Januszewską i Wandą Tatarkiewicz – Małkowską. W swoich tekstach popularyzowała wiedzę przyrodniczą. Metody jej pracy były niezmienne, szukała najpierw pomysłu, a potem zbierała wiadomości na określony temat. Czerpała je z książek wielkich przyrodników z drugiej połowy XIX i początku XX wieku. Biblioteka popularnonaukowa autorki liczyła około 1,5 tysiąca tomów. Zdzitowiecka gromadziła wiedzę, by potem przekazać ją dzieciom.HZ-tecza

Hanna Zdzitowiecka pięknym językiem przekazywała wiadomości z biologii i chemii. Pisała dla młodzieży, dzieci starszych i najmłodszych odbiorców. Powstały książki o różnych zwierzętach i roślinach.

Najważniejsze utwory:

„Borodziej”, „Bursztynowe baśnie”, „Córki królowej Borany”, „Czerwone czapeczki”, „Dwa listy”, „Gapcio z księżyca”, „Kosmatek ze starej wierzby”, „Leszczynowe ludki”, „Na prawo, na lewo”, „Nad wodą”, „Odlot Nowego Roku”, „Pantofelek pięknej Rodopis”, „Pazie i rusałki”, „Pory roku”, „Przeprowadzka”, „Raz na sto lat”, „Tęcza w kropli wody”, „W lesie”, „W norach i jamkach”, „Wśród niewidzialnych wrogów i przyjaciół”.

 

Wnuki

 

Krzysztof „Pomurnik” Zdzitowiecki,

krzysztof-zdzitowiecki-400x484Syn Hanny, moja matka Hanna Zdzitowiecka, pisarka dla dzieci (przy czym pierwszym czytelnikiem jej książek byłem ja), rocznik 1939, wszechstronny taternik, alpinista, himalaista, polarnik i grotołaz, należący do ścisłej polskiej czołówki w latach 60 i 70. XX wieku. A także naukowiec-biolog, profesor doktor habilitowany, specjalista od parazytologii zwierząt, autor wielu uznanych w świecie prac naukowych.

Najbardziej znane osiągnięcia Zdzitowieckiego wiążą się z udziałem w wyprawie na Gaszerbrumy w 1975, kierowanej przez Wandę Rutkiewicz. 1 sierpnia 1975 razem z Januszem Onyszkiewiczem i Leszkiem Cichym dokonał trzeciego wejścia na Gaszerbrum II (8034 m). Zespół poprowadził częściowo nową drogę i był pierwszym polskim zespołem, który zdobył główny wierzchołek ośmiotysięcznika. 10 dni później (11 sierpnia) dokonał kolejnego udanego ataku szczytowego: wraz z Wandą Rutkiewicz, Januszem Onyszkiewiczem i Alison Chadwick-Onyszkiewicz wszedł na dziewiczy dotąd wierzchołek Gaszerbrum III (7952 m). Był to wówczas najwyższy niezdobyty szczyt świata oraz najwyższe w historii pierwsze wejście szczytowe, w którym uczestniczyły kobiety.

W latach 1977-79 Krzysztof Zdzitowiecki brał udział w sześciu wyprawach na Antarktydę. W 1977 brał udział w założeniu Polskiej Stacji Antarktycznej im. Henryka Arctowskiego. W kolejnych wyprawach uczestniczył w latach 1995 i 2007.

„Początkowo chodziłem tylko po jaskiniach. Moja matka, dosyć obeznana z górami, chociaż oczywiście nie wspinaczkowo, prosiła mnie, żebym się nie wspinał, ale po jaskiniach mogę chodzić. I początkowo tak było (w tym czasie zapisałem się do warszawskiego Speleoklubu), ale w 1959 roku, po zakończeniu obozu jaskiniowego, jeden z jego uczestników Jerzy Ekel, który się trochę wspinał, zaproponował, że możemy się razem powspinać na Hali Gąsienicowej. I to właśnie on nadał mi pseudonim „Pomurnik”.
Wzięło się to z tego, że obrączkowałem ptaki i wypatrzyłem, że gdzieś w ścianie blisko Jaskini Wysokiej może być gniazdo pomurników. Dla mnie to było ciekawe, bo jak dotychczas nikt nie zdołał zaobrączkować pomurnika. Ja też nie zdołałem – ściana była zbyt trudna. Ale następnego dnia była kiepska pogoda i wszyscy zostaliśmy w schronisku na Ornaku. Zaczęła się wtedy stara zabawa taternicka – wspinanie się po ścianach schroniska. Kiedy zacząłem się wspinać po ścianie, a że jakoś mi to nie najgorzej szło, Jurek Ekel stwierdził: „o, ty się wspinasz jak pomurnik”. Od tej chwili zaczął się do mnie zwracać per „Pomurnik”. Przy tym robił to na tyle konsekwentnie, że inni jakoś to przejęli. I tak zostałem „Pomurnikiem”.

 

Córka Marii – Krystyna Wolska (ur. 8 sierpnia 1920 roku w Warszawie, zmarła dnia 26 września 2006r w Pilaszkowie) brała udział w Powstaniu Warszawskim jako sanitariuszka. Na stronie Powstańcze Biogramy  można zapoznać się z jej wspomnieniami z tego okresu.

Córka Heleny – Janina „Joasia” Kurtz (urodzona 29 września 1923 roku w Warszawie) również była uczestniczką Powstania i jak jej starsza siostra cioteczna Krysia, była pielęgniarką – Powstańczy Biogram .

 

 

 

Źródła:

http://www.ozarow-mazowiecki.pl/images/stories/informator/2006/22_2006.pdf

Milanowska Barbara; Pilaszków 650 lat dziejów dworu i jego mieszkańców, Warszawa 2009

http://www.pan-ol.lublin.pl/biul_2/marszewska.htm

http://regulscy.republika.pl/mmarszewski.pdf

http://www.przedszkoleskala.republika.pl/patronka.htm

http://100lat.agrobiol.sggw.waw.pl/alfaSpis.php

http://pl.wikipedia.org/wiki/Krzysztof_Zdzitowiecki

http://wspinanie.pl/2014/07/z-krzysztofem-pomurnikiem-zdzitowieckim-rozmawia-janusz-kurczab/

http://www.warszawa1939.pl/index.php?r1=most_poniatowskiego&r3=0

http://gazetapowiatowa.pl/poradniki/turystyka/wokol-jeziora/mosty-zegrze-historia/

http://warszawa.fotopolska.eu/

http://www.audiovis.nac.gov.pl


1. – Obecnie, po odrestaurowaniu, działa tu Muzeum Dworu Polskiego w Pilaszkowie prezentujące wnętrza dworskie oraz Muzeum Pojazdów Konnych w Pilaszkowie z ok. 50 eksponatami. Pałac otacza zabytkowy park z pomnikiem gen. Dąbrowskiego na koniu. Na osi głównej alei parkowej cmentarz wojenny żołnierzy polskich poległych 12 i 13 września 1939.

(Visited 1 228 times, 1 visits today)

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Możesz użyć tych znaczników i atrybutów HTMLa: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>