«

»

mar 29 2017

Enigma i kryptolodzy

Od końca I wojny światowej istniał już polski wywiad i przejmował zaszyfrowane depesze rosyjskie. Treść ich była nie odczytana.  DSC08207 Jan Kowalewski zlamanie szyfrow rosyjskichDzięki pomysłowi Jana Kowalewskiego sytuacja ta uległa znaczącej zmianie. W chwili gdy objął on kierownictwo Biura Szyfrów Oddziału II Informacyjnego SGWP postanowił zatrudnić matematyków do deszyfrowania wiadomości. Byli to Stanisław Leśniewski, Stefan Mazurkiewicz i Wacław Sierpiński profesorowie matematyki Uniwersytetów Warszawskiego i Lwowskiego. Praca Biura Szyfrów była bardzo owocna, złamano szyfry nie tylko wojsk bolszewickich ale również ukraińskich, litewskich i niemieckich. To dzięki ich pracy od czerwca do października 1920 roku przejęto ok. 1800 szyfrogramów Armii Czerwonej co w znaczącym stopniu przyczyniło się do opracowania planu działań obronnych oraz kontrofensywy znad Wieprza.

W latach 20 XX wieku na rynku niemieckim pojawiła się maszyna szyfrująca do kodowania poufnych informacji handlowych. W roku 1926 niemiecka Marynarka Wojenna zakupiła takie urządzenie i zaczęła je stosować. W dwa lata później całe siły zbrojne Niemiec posługiwały się tym urządzeniem, nazwanym Enigma, do szyfrowania korespondencji wojskowej.

DSC08216 EnigmaMając w pamięci doświadczenia z początków odzyskania niepodległości Biuro Szyfrów postanawia zatrudnić matematyków do pomocy. W tym celu w Poznaniu zorganizowane są kursy kryptografii dla studentów matematyki. Po trzech latach wykładów najzdolniejsi z nich: Marian Rejewski, Henryk Zygalski oraz Jerzy Różycki zostają zatrudnieni w Biurze Szyfrów. W roku 1932 kursy zostają zlikwidowane a zatrudnieni absolwenci przeniesieni do pracy w Warszawie. Anglia i Francja w tym czasie były przekonane, że szyfr niemiecki jest nie do złamania. Sztab armii niemieckiej był również przekonany, że szyfr Enigmy jest doskonały. W grudniu 1932 roku Marian Rejewski stosując teorię permutacji do szyfru Enigmy zdołał poznać zasadę jej działania.

Mieliśmy możliwość czytania tajnej korespondencji niemieckiej. Był to rok 1932 a właściwie początek 1933 roku. Czytając dzieje II RP oraz działania naszego rządu mam wrażenie, że informację o rozszyfrowaniu Enigmy nie dotarły do rządzących lub też zostały przez nich kompletnie zignorowane. Rząd Polski jak również wojsko było nieprzygotowane na agresję ze strony III Rzeszy. Dlaczego? Mając rozszyfrowaną Enigmę, dlaczego przez 6 lat nie potrafiliśmy rozpoznać celów III Rzeszy?

Decyzja polskiego wywiadu o podzieleniu się posiadanymi wiadomościami i odkryciami z wywiadami Francji i Anglii świadczy o tym, że rząd II RP nie potrafił nawet „sprzedać” posiadanych atutów. Przekazano informację o sposobie działania Enigmy oraz metodach deszyfrowania bez żadnych warunków.

 

http://stosunki.pl/?q=content/pogromcy-enigmy

W celu przyspieszenia łamania zmian dziennych szyfrów Enigmy polscy matematycy opracowali i skonstruowali maszynę nazywaną „bombą kryptologiczną lub też bombą Rejewskiego”. Zasadę jej działania również przekazano aliantom. Wykorzystując otrzymane informację Alan Turing zaprojektował swoją „bombę Turinga”(nazwa bomba do tego rodzaju maszyn została zachowana).

„Bomba kryptologiczna, bomba Rejewskiego – urządzenie mechaniczno-elektryczne skonstruowane przez polskich kryptologów, Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego w celu automatycznego łamania szyfrogramów niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Unikatowość urządzenia polegała zarówno na koncepcji mechanicznego łamania szyfrów, jak i na wyjątkowych koncepcjach matematycznych, które polscy kryptolodzy wykorzystali w celu złamania rzekomo niemożliwego do złamania mechanizmu szyfrującego.

Bomba_rejewskiego

Bomba Rejewskiego. Dla czytelności jest tylko jeden zestaw trzech wirników – było ich sześć, połączonych w pary. Każdej parze odpowiadało 26 lampek. Dane ustawienie bębenków mogło być prawidłowe jeśli w każdej kolumnie świeciła się lampka z tą samą literą. Na obrazku widoczny jest również silnik obracający systematycznie wirniki. Źródło: Wikipedia

Rejewski wykorzystał słabość stosowanej przez Niemców procedury szyfrowania – na początku wiadomości nadawano dwukrotnie zaszyfrowany kluczem dziennym klucz dla danej wiadomości. Początkowo, stosował stworzony ręcznie katalog zawierający wszystkie możliwe ustawienia bębenków. Gdy Niemcy dokonali drobnej zmiany w systemie przekazywania wiadomości i katalog stracił aktualność, Rejewski wpadł na pomysł stworzenia urządzenia, które na podstawie danych z danego dnia odtwarza ustawienia początkowe bębenków.

W Polsce skonstruowano 6 bomb, po jednej dla każdej możliwej permutacji 3 bębenków szyfrujących w Enigmie.

W grudniu 1938 Niemcy dokonali modyfikacji Enigm, która powodowała, że potrzebne było 10 razy więcej bomb. Polacy nie zdołali ich skonstruować, ze względu na brak danych o budowie 2 nowych bębenków szyfrujących.

Bomba została po raz pierwszy ujawniona 24 lipca 1939. Wtedy też jej działanie zostało wyjaśnione pracownikom wywiadów: brytyjskiego oraz francuskiego. Plany bomb oraz dwie repliki Enigmy zostały następnie przesłane do Paryża, a stamtąd do Londynu. Jesienią 1939 kryptoanalitycy z Bletchley Park zdołali skonstruować wystarczającą ilość bomb.

10 maja 1940 Niemcy zmienili protokół przesyłania klucza – klucz wiadomości zaczął być nadawany jedynie raz – i bomby Rejewskiego przestały być skuteczne.

W 1940 roku Alan Turing zaprojektował bombę kryptoanalityczną, atakującą inne słabości szyfru Enigmy. Dotarła ona do Bletchley Park 14 marca, lecz nie była dostatecznie szybka”.

 

https://bankowymokiem.pl/posts/pierwszy-komputer-jaki-byl-kto-go-skonstruowal/

 

Prace polskich matematyków były impulsem i dały podstawę do budowania maszyn deszyfrujących oraz komputerów. Amerykański ENIAC którego architektura stosowana jest do dnia dzisiejszego w komputerach wzorowana jest na modelu maszyny Turinga która to wywodzi się z bomby Rejewskiego.

 

(Visited 422 times, 1 visits today)

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Możesz użyć tych znaczników i atrybutów HTMLa: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>