«

»

paź 26 2019

Kaplica cara moskiewskiego

W XVII wieku została wzniesiona w Warszawie okazała kaplica grobowa cara rosyjskiego z rodu Szujskich, który został tu pochowany. Od razu pojawia się pytanie dlaczego tu został pochowany? Ponieważ był jeńcem wojennym i był w niewoli.

Jak to się stało?

W 1608 roku car Rosji Wasyl Szujski zawarł z królem Zygmuntem III Wazą pokój. W tym samym roku car zawarł pakt sojuszniczy ze Szwecją co przez polski sejm zostało potraktowane jako zerwanie zawartego rozejmu. W lipcu 1610 roku w bitwie pod Kłuszynem liczniejsza armia rosyjska została rozbita przez wojska Rzeczpospolitej pod dowództwem Stanisława Żółkiewskiego. Wynikiem przegranej bitwy była detronizacja cara przez bojarów i rozpoczęcie pertraktacji pokojowych. We wrześniu 1610 roku wojska polskie zajęły Moskwę. Bojarzy rosyjscy zaraz po przegranej bitwie zdetronizowali cara i umieścili go pod strażą w monasterze. Został on wraz ze swymi braćmi: Dymitrem oraz Iwanem i jego żoną Katarzyną wydany w ręce hetmana Stanisława Żółkiewskiego. Carem Rosji został obrany syn króla polskiego – królewicz Władysław.

29 października 1611 roku w Warszawie na Krakowskim Przedmieściu odbył się triumfalny wjazd hetmana wraz z pojmanymi jeńcami. Na Zamku Królewskim pojmany dowódca wojsk carskich Dymitr Szujski bił czołem przed polskim królem Zygmuntem III Wazą. Car Rosji złożył homagium królowi polskiemu.

Po zakończeniu ceremonii Wasyl Szujski został umieszczony w pałacu na Mokotowie, gdzie pozostając pod strażą miał możliwość kontaktowania się ze światem. W grudniu 1611 roku car Rosji wraz z rodziną zostali umieszczeniu na zamku w Gostyninie.

Car Wasyl IV zmarł na zamku w Gostyninie dnia 12 września 1612 roku i niedługo potem zmarli jego brat Dymitr i żona Iwana Katarzyna. Prawdopodobną przyczyną śmierci było morowe powietrze.

W roku 1620 zwłoki cara Wasyla IV Szujskiego zostały przeniesione z Gostynina do Warszawy i złożone w specjalnie na ten cel wybudowanej z polecenia króla Zygmunta III Wazy mauzoleum- Kaplicy Moskiewskiej.

Było to wolnostojąca wysoka budowla w formie ośmiobocznej wieży – rotundy, miała trzy kondygnacje oraz była nakryta hełmem.

Kaplica ta głosiła chwałę, siłę i potęgę polskiego oręża oraz tryumf króla Rzeczpospolitej Obojga Narodów – Zygmunta III Wazy.

Nad wejściem do kaplicy znajdowała się tablica z łacińskim napisem (tłumaczenie polskie):

„Jezusowi Chrystusowi Synowi Bożemu, Królowi Królów, Bogu zastępów, Chwała. Zygmunt Trzeci Król Polski i Szwecji zwyciężywszy wojska moskiewskie pod Kłuszynem, przyjął kapitulację stołecznej Moskwy, przywracając Smoleńsk Rzeczypospolitej. Wasyl Szujski, Wielki Książę Moskiewski, i jego brat Dymitr, dowódca, ujęci prawem wojennym i przyjęci. Mieszkając pod strażą w Zamku Gostynińskim, tamże dokonali żywota, pomny na los ludzki, składa tu ich szczątki. I choć ci wrogowie bezprawnie władali i bezprawnie berła dzierżyli, nie zostali pozbawieni pogrzebu. Na tym wzniesionym pomniku dla powszechnej pamięci potomnych rozkazuje umieścić swoje imię. Roku [Pańskiego] od narodzenia z Dziewicy 1620. Królowania Naszego w Polsce 33. w Szwecji 26.”

I teraz zaczynają się ciekawe pytania – pierwsze z nich – gdzie się ta Kaplica znajdowała i drugie ważne pytanie co się z nią stało.

Łatwiej jest odpowiedzieć na pytanie, co się z nią stało. Ale najpierw spróbujemy odpowiedzieć gdzie się znajdowała. Na zamieszczonym skanie z opisania budowli Warszawy w 1643 roku wynika, że kaplica była postawiona w pobliżu kościoła Św. Krzyża na Krakowskim Przedmieściu. Najprawdopodobniej na jej miejscu stoi w dniu dzisiejszym pomnik Mikołaja Kopernika oraz część pałacu Staszica. W owym czasie miejsce usytuowania kaplicy to były zupełne peryferia Warszawy.

Jakość wykonania Kaplicy nie była najlepsza gdyż w 15 lat później król Władysław IV w liście wysłanym do budowniczego kaplicy poleca dokonanie napraw popsutych okien. W tymże 1635 roku król zgodził się na wydanie Rosjanom zwłok pochowanego w Warszawie cara Wasyla IV Szujskiego.

W 1668 roku król Jan Kazimierz przekazuje teren jak i samą Kaplicę zakonowi Dominikanów Obserwantów, budują oni obok Kaplicy swój klasztor i kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Zwycięskiej.

W okresie wojen napoleońskich klasztor służył jako koszary wojsk francuskich. Biorąc pod uwagę, że są to wojska rewolucyjne nie dziwi fakt, że stan zabudowań w roku 1818 był tak katastrofalny, że podjęto decyzję o ich rozbiórce. W tym miejscu w latach 1820-1824 stanęła siedziba Towarzystwa Przyjaciół Nauk zwana dziś pałacem Staszica.

Stanisław Żółkiewski przedstawia królowi Zygmuntowi III i królewiczowi Władysławowi na sejmie 1611 r. pojmanych carów Szujskich, kopia (?) według Tomasza Dolabelli (?) z kolekcji w zamku w Podhorcach

 

Z zachowanych przekazów wiemy, że w Kaplicy Moskiewskiej pochowany został Tylman z Gameren architekt pochodzenia niderlandzkiego działający w Warszawie i innych miastach Rzeczpospolitej.

Kaplica Moskiewska był obiektem szczególnych zainteresowań władców Rosji. Car Aleksander I Romanow w 1647 roku wystosował do króla Królestwa Polskiego Władysława IV prośbę o zburzenie tej kaplicy. Prośba spotkała się z odmową królewską.

W 1678 roku wpłynęła do króla Jana III Sobieskiego prośba od cara Fiodora Romanowa o przekazanie dwóch obrazów Tomasza Dolabelli z warszawskiego zamku przedstawiających hołd cara Szujskiego wraz z braćmi Dymitrem i Iwanem. Król August II Mocny przekazał obrazy carowi Piotrowi I – obrazy te dziś uważane są za zaginione.

Carowie Szujscy wprowadzeni przez hetmana Stanisława Żółkiewskiego na sejm warszawski przed króla Zygmunta III, Jan Matejko, 1853

 

W okresie 1764-1768 na polecenie rosyjskiego posła Nikołaja Repnina odnaleziono i zniszczono zachowane z czasów króla Zygmunta III Wazy tablice z Kaplicy Moskiewskiej.

Pod koniec XIX wieku władze zaborcze przebudowały pałac Staszica i utworzono w nim cerkiew Tatiany Rzymianki, co miało mieć związek z istnieniem w tym miejscu Kaplicy Moskiewskiej z grobowcem cara Wasyla IV Szujskiego.

 

Źródła i linki dodatkowe:

https://www.rp.pl/artykul/887126-Niejasna–historia–kaplicy–moskiewskiej.html
http://www.warszawa1939.pl/obiekt/palac-staszica-old
https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/62228/661f45062bc1ab8e2a77de5f1b5cade3/
https://polona.pl/item/opisanie-warszawy-iaka-byla-w-roku-1643-r,NDc1MjU1/15/#info:metadata
https://pl.wikipedia.org/wiki/Kaplica_Moskiewska
https://kurierhistoryczny.pl/artykul/hold-ruski-cos-czego-nie-bylo,146
http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/doccontent?id=226&dirids=1 str 31(przy przewijaniu)

(Visited 392 times, 1 visits today)

1 ping

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Możesz użyć tych znaczników i atrybutów HTMLa: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>